Nội dung bài viết
Trà Phổ Nhĩ là gì?
Trà Phổ Nhĩ (普洱茶, Pǔ’ěr chá) là một loại trà lên men đặc biệt, nổi tiếng có nguồn gốc từ vùng Phổ Nhĩ (Puer), tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Đây là loại trà được xếp vào nhóm trà hậu lên men (post-fermented tea), nghĩa là sau khi chế biến sơ bộ, trà tiếp tục trải qua quá trình lên men tự nhiên hoặc nhân tạo trong thời gian dài.
Dưới đây là vài điểm cơ bản để bạn hiểu rõ hơn về trà Phổ Nhĩ:
Nguồn gốc
Xuất phát từ thành phố Phổ Nhĩ – một trung tâm buôn bán và sản xuất trà lâu đời ở Vân Nam.
Được chế biến chủ yếu từ lá của giống chè lớn (Camellia sinensis var. assamica) trồng trên các đồi núi cao.
Phân loại
Phổ Nhĩ thường chia thành hai loại chính:
Phổ Nhĩ sống (Sheng Pu’er / 生普): Được ép bánh sau khi sơ chế và để tự lên men chậm trong tự nhiên. Loại này thường có vị chát, hương thơm của cỏ cây và càng để lâu thì vị càng dịu, hương càng đậm.
Phổ Nhĩ chín (Shou Pu’er / 熟普): Được lên men nhân tạo (quá trình “wo dui” – ủ ẩm) để rút ngắn thời gian lên men. Vị thường ngọt dịu, ít chát, nước trà có màu nâu đỏ sẫm.
Hình thức
Phổ Nhĩ thường được ép thành nhiều dạng khác nhau như: bánh tròn (bính trà), bánh vuông (phương trà), ổ nhỏ (tiểu thoát trà) hoặc để ở dạng lá rời.
Trà phổ nhỉ
Dụng cụ cần chuẩn bị để pha trà Phổ Nhĩ
Để pha trà Phổ Nhĩ đúng kiểu và thưởng thức trọn vẹn hương vị đặc biệt của loại trà này, bạn nên chuẩn bị một số dụng cụ cơ bản như sau (có thể đơn giản hoặc cầu kỳ hơn tùy sở thích):
Bộ dụng cụ cơ bản để pha Phổ Nhĩ:
Ấm pha trà (Gaiwan hoặc ấm tử sa)
Gaiwan (chén tống có nắp) phù hợp nếu muốn thưởng thức hương nguyên bản, kiểm soát nhiệt dễ hơn.
Ấm tử sa (tử sa Nghi Hưng) thường được dùng để giữ nhiệt tốt, giúp hương vị Phổ Nhĩ tròn đầy, đậm đà.
Ấm đun nước (hoặc ấm điện)
Dùng để đun nước sôi. Nên chọn loại có thể điều chỉnh nhiệt độ để phù hợp từng loại Phổ Nhĩ.
Chén tống (chén công phu / fairness cup)
Dùng để rót trà ra từ gaiwan hoặc ấm tử sa, giúp nước trà đồng đều về hương và vị, tránh tình trạng trà quá đậm hoặc quá nhạt.
Chén uống trà (chén thưởng trà)
Nên chuẩn bị vài chén nhỏ để có thể thưởng thức nhiều lần, cảm nhận được sự thay đổi hương vị qua từng nước pha.
Dao tách trà (dao Phổ Nhĩ / tea pick)
Dùng để tách bánh trà Phổ Nhĩ ra thành từng miếng nhỏ mà không làm gãy vụn lá trà.
Khay trà (trà bàn)
Để đặt ấm, chén và hứng nước thừa, giữ cho bàn trà luôn gọn gàng.
Các phụ kiện khác (tùy chọn)
Hũ đựng trà (trà hộp): Bảo quản phần trà đã tách.
Kẹp trà (trà tongs): Gắp chén, giữ vệ sinh.
Khăn trà: Lau chén, ấm trong khi pha.
Trà Phổ Nhĩ quýt
Cách pha trà Phổ Nhĩ chuẩn vị, giữ trọn hương thơm
Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ và trà
Ấm pha trà (ấm tử sa hoặc gaiwan) ~120–200ml
Chén tống (chén công phu)
Vài chén uống trà nhỏ
Dao tách trà
Khay trà, khăn trà
Ấm đun nước (có thể điều chỉnh nhiệt độ)
Khoảng 5–8g trà Phổ Nhĩ (cho 120–150ml nước)
Bước 2: Tách và “đánh thức” trà
Dùng dao tách trà nhẹ nhàng để lấy lượng trà cần dùng, tránh làm gãy vụn lá.
Cho trà vào gaiwan hoặc ấm.
Chế nước sôi (~95–100°C) tráng qua lá trà thật nhanh (~5–10 giây) rồi đổ bỏ.
Mục đích: làm ấm trà, rửa sạch bụi bám và “đánh thức” hương thơm tiềm ẩn.
Bước 3: Pha trà
Tiếp tục rót nước sôi vào ấm/gaiwan.
Nhiệt độ nước: 90–100°C (trà Phổ Nhĩ chín có thể dùng nhiệt độ cao hơn; Phổ Nhĩ sống mới nên dùng ~90–95°C để tránh quá đắng).
Thời gian ngâm:
Nước đầu tiên: khoảng 8–12 giây
Nước thứ hai: ~12–15 giây
Sau đó: tăng dần mỗi lần thêm 3–5 giây
Rót trà ra chén tống để hương vị đồng đều, sau đó chia đều ra các chén nhỏ.
Bước 4: Thưởng thức
Quan sát màu nước trà: Phổ Nhĩ chín thường có màu đỏ nâu sậm; Phổ Nhĩ sống già sẽ có màu vàng sậm đến cam hổ phách.
Ngửi hương thơm: lúc nóng, lúc ấm và khi nguội – mỗi thời điểm hương đều có nét riêng.
Nhấp từng ngụm nhỏ để cảm nhận vị ngọt hậu và hương đất trầm, mạch nha hoặc mùi gỗ đặc trưng.
Tham khảo:
Cách pha trà sâm dứa
Cách pha bột trà xanh đắp mặt trị mụn
Cách pha trà đào cozy túi lọc
Trà được lên men tự nhiên
Mẹo giúp trà Phổ Nhĩ ngon hơn
Chọn trà phù hợp
Phổ Nhĩ sống (Sheng): Chọn loại có tuổi trà vừa phải (5–10 năm) để hương vị hài hòa, không quá chát mà vẫn còn vị tươi.
Phổ Nhĩ chín (Shou): Chọn bánh trà có mùi thơm sạch, ngửi kỹ để tránh loại có mùi “ẩm mốc” hoặc “mùi kho” quá nặng.
Dùng nước “chuẩn”
Nước pha trà quyết định đến 60–70% chất lượng tách trà.
Nên dùng nước suối tự nhiên, nước tinh khiết hoặc nước lọc có độ khoáng thấp.
Tránh dùng nước máy có mùi clo, sẽ át mùi hương Phổ Nhĩ.
Canh nhiệt độ và thời gian
Phổ Nhĩ chín: nhiệt độ nước sôi ~95–100°C, pha nhanh để tránh quá đặc.
Phổ Nhĩ sống: nước khoảng 90–95°C, ngâm ngắn (8–12 giây cho nước đầu), tăng dần ở các lần sau.
Không nên ngâm quá lâu, trà dễ bị đắng và chát.
Đánh thức trà trước khi pha
Tráng nhanh lá trà bằng nước nóng ~5–10 giây rồi đổ bỏ.
Giúp “đánh thức” hương trà, loại bỏ bụi bẩn, đồng thời làm nóng gaiwan hoặc ấm.
Dụng cụ sạch và chuyên dụng
Dành riêng ấm tử sa cho Phổ Nhĩ để hương trà không bị pha tạp.
Vệ sinh kỹ các dụng cụ trước khi pha, nhất là khi chuyển từ loại trà khác sang Phổ Nhĩ.
Uống nhiều nước pha liên tiếp
Thưởng thức Phổ Nhĩ nên pha liên tục nhiều lần (5–10 nước, thậm chí hơn).
Vị ngon và ngọt hậu thường rõ nhất ở nước thứ 3–6.
Thưởng thức chậm rãi
Ngửi hương trà khi còn nóng, lúc ấm và khi nguội – mỗi giai đoạn hương sẽ khác nhau.
Nhấp từng ngụm nhỏ để cảm nhận vị ngọt dần lan ra, vị đất, vị gỗ hoặc mạch nha đặc trưng.
Bảo quản trà đúng cách
Giữ bánh trà ở nơi thoáng, khô, tránh ánh nắng trực tiếp, không gần mùi mạnh như gia vị, cà phê.
Biến tấu trà Phổ Nhĩ mới lạ
Trà Phổ Nhĩ pha lạnh (Cold brew Phổ Nhĩ)
Tách khoảng 6–8g Phổ Nhĩ (chín hoặc sống), cho vào bình thủy tinh sạch.
Thêm 500–700ml nước lọc mát.
Đậy kín, để trong ngăn mát tủ lạnh 6–10 tiếng (tốt nhất để qua đêm).
Lọc bỏ bã, dùng lạnh.
Hương vị dịu, ít đắng, hậu ngọt rõ, rất hợp ngày nóng.
Trà Phổ Nhĩ pha cùng mật ong
Pha Phổ Nhĩ chín theo cách thông thường.
Khi trà nguội bớt (khoảng 40°C), thêm 1–2 thìa cà phê mật ong nguyên chất.
Có thể thêm vài lát chanh mỏng hoặc lát cam khô.
Vị ngọt tự nhiên, hơi chua nhẹ, giúp dễ uống và thơm hơn.
Trà Phổ Nhĩ sữa (Milk Pu-erh Tea)
Pha Phổ Nhĩ chín hơi đậm (dùng ~8g trà).
Đổ trà ra chén tống, thêm sữa tươi không đường theo tỷ lệ khoảng 2:1 (trà:sữa).
Có thể thêm ít mật ong hoặc đường nâu nếu muốn.
Tạo cảm giác béo ngậy, thơm trầm và ấm áp, gần giống “milk tea” nhưng thanh hơn.
Trà Phổ Nhĩ pha quế & cam khô
Khi pha trà, cho thêm 1 thanh quế nhỏ và vài lát cam sấy hoặc cam tươi.
Ngâm cùng trà trong gaiwan hoặc ấm.
Rót ra chén tống, chia ra chén thưởng thức.
Hương quế ấm, cam thơm nhẹ, hợp uống vào ngày lạnh.
Trà Phổ Nhĩ đá cùng thảo mộc
Pha Phổ Nhĩ đậm, để nguội.
Cho vào ly với đá viên, thêm vài lá bạc hà hoặc húng quế.
Có thể thêm 1 thìa mật ong hoặc syrup nếu thích vị ngọt.
Thức uống mát lạnh, thơm mùi đất trầm hòa cùng bạc hà.
Trà Phổ Nhĩ cocktail (dành cho người lớn)
30ml trà Phổ Nhĩ đậm, 30ml rượu rum hoặc whisky, nước cốt nửa quả chanh.
Thêm đá viên, lắc đều, rót ra ly.
Trang trí với lát cam hoặc vỏ chanh.
Vị đất của Phổ Nhĩ kết hợp rượu mạnh khá đặc biệt, phù hợp tiệc nhỏ.
Trà Phổ Nhĩ cam
Lợi ích sức khỏe của trà Phổ Nhĩ
Giúp hỗ trợ tiêu hóa
Trà Phổ Nhĩ, đặc biệt là loại Phổ Nhĩ chín, chứa các enzym và vi sinh vật có lợi hình thành trong quá trình lên men. Khi uống sau bữa ăn, trà giúp kích thích dịch tiêu hóa, giảm cảm giác đầy bụng và hỗ trợ đường ruột hoạt động tốt hơn.
Hỗ trợ giảm mỡ và kiểm soát cân nặng
Một số nghiên cứu cho thấy các polyphenol và catechin trong trà Phổ Nhĩ có thể tác động tích cực đến quá trình chuyển hóa chất béo, hỗ trợ giảm lượng cholesterol xấu (LDL) và hạn chế tích tụ mỡ. Uống đều đặn, kết hợp chế độ ăn hợp lý và vận động, có thể giúp kiểm soát cân nặng.
Giảm cholesterol
Quá trình lên men tự nhiên của Phổ Nhĩ tạo ra các hợp chất giúp giảm mức triglyceride và cholesterol trong máu. Nhờ đó, trà có thể hỗ trợ sức khỏe tim mạch lâu dài.
Tạo cảm giác thư giãn, giảm căng thẳng
Phổ Nhĩ chứa theanine – một loại axit amin tự nhiên giúp làm dịu tâm trí và giảm căng thẳng. Thưởng thức trà chậm rãi, kết hợp hương trầm ấm đặc trưng, mang lại cảm giác bình tĩnh, dễ chịu.
Tác dụng chống oxy hóa
Polyphenol và catechin trong trà có tác dụng trung hòa các gốc tự do – yếu tố liên quan đến lão hóa và một số bệnh mạn tính. Nhờ đó, Phổ Nhĩ được xem là thức uống tốt để hỗ trợ cơ thể khỏe mạnh.
Hỗ trợ kiểm soát đường huyết
Một số nghiên cứu bước đầu chỉ ra rằng, uống Phổ Nhĩ điều độ có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu, đặc biệt ở người có nguy cơ tiểu đường type 2. Tuy nhiên, đây không phải là phương pháp điều trị mà chỉ nên xem như hỗ trợ.
Tăng cường hệ miễn dịch
Nhờ chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất tự nhiên, Phổ Nhĩ góp phần giúp cơ thể khỏe mạnh, tăng sức đề kháng.
Kháng khuẩn, tốt cho răng miệng
Polyphenol trong trà có khả năng ức chế vi khuẩn gây sâu răng, làm sạch khoang miệng và giữ hơi thở thơm mát.
Trà Phổ Nhĩ ngon và bổ, nhưng nên uống điều độ, tránh uống khi đói hoặc quá muộn vào ban đêm để không ảnh hưởng giấc ngủ.
